چند سال پیش که سایتهایی مانند IMDB یا راتن تومیتوز هنوز در بین مخاطبان ایرانی شناخته شده نبودند و اینترنت پر سرعت نیز چندان جا نیافتاده بود چگونه فیلم میدیدیم؟ بعضیها از دوستشان در مدرسه به صورت قاچاقی فیلم را میگرفتند و برخی نیز مانند من به کلوپ سر کوچه میرفتند و میگفتند یک فیلم خوب بِده یا یک هندی عاشقانه بده یا یک اکشن باحال. یادم میآید آن زمانها سریال Lost و Prison Break در بین ایرانیها بسیار پر طرفدار بود؛ یک ماه صبر میکردیم تا دیویدی جدید بیاید و بتوانیم ۴ قسمت Lost ببینیم. حال دیگر این چیزها خنده دار است، سریع مرورگر خود را بالا میآوریم و روی آدرس بار، سایت دانلود خود را مینویسیم و سایت بالا میآید. میبینیم ۱۰ تا فیلم جدید آمده است و تک تک نام آنها را گوگل میکنیم و میگوییم خب این که در راتن تومیتوز ۳۰ گرفته پس آشغال است. فیلم دیگر را سرچ میکنیم میبینیم در IMDB امتیاز ۶٫۵ را گرفتهاست، میگوییم ای بابا!!! با ناراحتی مرورگر را میبندیم و میگوییم وضعیت سینمای هالیوود اصلا جالب نیست. اما آیا واقعا نقدها و امتیازهای فیلم ملاکی دقیق برای میزان لذت بردن شما از آن هستند؟ اگر این طور است پس چگونه از فیلمهای قدیمی بدون دانستن امتیازشان لذت میبردیم ؟ موضوع این است که بیاییم و برای خودمان هدف بگذاریم، مثلا بگوییم هدف من از دیدن این فیلم چیست ؟ آیا میخواهم همانند منتقد وراییتی فیلم ببینم یا خودم باشم و از آنچه میبینم لذت ببرم؟
فیلمهای DC دقیقا مثالی در این زمینه هستند. آیا فیلم بتمن مقابل سوپرمن و جوخه انتحار جذاب نبودند؟ از خود این سوال را بپرسیم که اگر از اخبار منفی پیرامون این فیلمها و نقدهایشان اطلاع نداشتیم دیدمان نسبت به آنها چگونه میشد؟ اگر فیلمهای مارول نقد منفی میگرفتند چه؟ واقعیت این است که باید قبول کنیم که نقدها به ذهنمان جهت میدهند و بدون آن که حتی متوجه شویم دیدگاهمان را نسبت به فیلم دچار تغییر میکنند. فیلم جوخه انتحار را میبینیم و میگوییم این سکانس مزخرف بود، آن سکانس جلوههای ویژه ضعیفی داشت و در کل درون مایه داستان آن چیزی نبود که انتظارش داشتیم؛ اما هدف کارگردان شاید صرفا لذت بردن شما از فیلم باشد.
بگذارید یک مثال بزنم؛ ۵ سال پیش دوستم در دبیرستان فیلمی به نام In Time را در دیویدی به من داد و گفت فیلم محشری است. فیلم را دیدم و از آن لذت بردم، چون گیمر هم بودم (البته نوب) از کلیت داستان و قانون دنیای فیلم لذت بردم، به طوری که هفتهها در مورد آن خیالپردازی میکردم که اگر دنیای واقعی ما اینطور بود چه میشد. خلاصه که فانتزیهای بسیاری در ذهنم شکل میگرفت. سالها بعد به دانشگاه رفتم و با دوستانی اصطلاحا با کلاس، هم اتاقی شدم و در همین مسیر با وبسایت IMDB آشنا شدم. مدتها گذشت و دیگر درگیر امتیاز و نقد فیلمها بودم و فیلمی که امتیازش در آن سایت زیر ۷٫۵ بود را نمیدیدم. سریال هم که خب باید امتیازش در IMDB بالای ۹ باشد. اصلا مگر میشود سریال آشغال دید؟ به کلاسمان نمیخورد. یک روز همینطور الکی یاد فیلم In Time افتادم، فیلم را سرچ کردم و دیدم امتیاز فیلم در IMDB پایین (۶٫۷) است و میانگین نقدهایش در راتن تومیتوز ۳۶ درصد است. این سوال برایم پیش آمد که اگر امروز میخواستم فیلمی ببینم آیا In Time را انتخاب میکردم ؟ قطعا نه. پس آن همه لذت که از فیلم بردم از کجا آمد؟ آیا منتقدان اشتباه میکردند؟ آیا ایراد از دیدگاه من بود؟ شاید بگویید آن زمان من تینیجر (نوجوان) بودم و فیلم حس نوجوانیام را هدف گرفته بود ولی همین چند روز پیش دوباره فیلم را دیدم و به همان اندازه لذت بردم.
آیا منتقدان اشتباه میکنند؟ انتشار نقد برای یک فیلم از طرف یک منتقد، همانند انتشار مضرات چیپس و پفک توسط دکترها است. آنها میگویند که فلان سکانس این ایراد را داشت و چیپس را با روغن سوخته درست میکنند. یا مثلا داستان فیلم این ایراد را در نحوه روایت خود داشت. آنها دروغ نمیگویند و واقعا شاید فیلم ایراد فنی یا داستانی داشته باشد ولی به هیچ وجه مانع لذت بردن شما از آن نمیشود. چیپس میخوریم و میدانیم که ما را میکشد ولی از خوردنش لذت میبریم. این ما هستیم که این ذهنیت را در خود ایجاد میکنیم و اجازه میدهیم دیدگاهمان قبل از دیدن یک فیلم، نسبت به آن دارای پیش داوری باشد.
فضای مجازی به طور کلی به تشدید این موضوع دامن میزند. من همیشه دوست دارم با مثال هدفم را برسانم. اجازه بدهید مثالی دیگر در این زمینه بیاورم. به عنوان یک آدم کول (Cool) به یک سایت نقد فیلم سر میزنیم و میبینیم که از قضا فیلم In Time در آن نقد شدهاست و طبق روال معمول، فیلم زیر پای منتقد عزیز مچاله شدهاست. قبل از خواندن نقد میرویم سراغ کامنتها. میبینیم که هوشنگ (شخص مورد تنفر در ذهن نویسنده مطلب) گفته است: «آره حاجی! کاملا با نقدت موافقم، فیلم آشغال بود و فلان و بیسار…» و در زیر آن ژینوس (دختر با کلاس در کامنتها) نوشتهاست: «آره هوشنگ جون! فیلم به قدری پروداکشنش ضعیف بود که حالم به هم خورد» و دهها نظر مشابه همین. به ناچار میروم و کامنت میگذارم «ممنون بابت نقد زیباتون. کلامتون واقعا شیوا بود و فیلم چیزی برای ارائه نداشت». حال شاید به تعدادی از دوستانی که این مطلب را میخوانند بر بخورد ولی اینها را به چشم خودم دیدهام و شاید شما اینگونه نباشید ولی باور کنید هوشنگها و ژینوسها در فضای مجازی بسیارند و این روند کماکان ادامه دارد.
حال یک سوال مهم دیگر مطرح میشود. اینکه آیا از تمام فیلمهای له شده توسط منتقدان، میتوان همانند In Time لذت برد؟ یا آیا درمانی برای این موضوع وجود دارد؟ شاید بگویید که دیگر دیر شدهاست و شما هرگز ریسک نمی کنید تا وقت ارزشمند دو ساعتهتان (این را بی شوخی گفتم) را صرف دیدن فیلمی ناشناخته کنید. اینجا همان موضوع هدف مطرح میشود. اینکه هدفمان از دیدن فیلم چیست. چه ژانری را دوست داریم. چه بازیگرانی را دوست داریم. کدام کارگردان را میپسندیم. یا به طور با کلاستر با سبک کدام نویسنده بیشتر ارتباط برقرار میکنیم. دوست داریم صرفا از فیلمی در سبک محبوبمان لذت ببریم یا میخواهیم بدانیم دیدگاه کارگردان فیلم به مغوله سورئالیسم (نهایت اصطلاح قلمبهای که به ذهنم آمد) چیست؟ شاید هم به عنوان یه فیلم باز حرفهای میخواهیم فیلم خوب ببینیم و ژانر خاصی را ترجیح نمیدهیم. به طور قطع راههای زیادی برای رسیدن به فیلم مورد نظرتان پیش از قضاوت در مورد امتیازش وجود دارد، همانند پیشنهاد یک دوست که سلیقه شما را میداند. مثل من که In Time را از دوستم گرفتم. الان میگویید این هم گیر دادهاست به In Time!!! مثالهای زیادی وجود دارد: فیلم Battle: Los Angeles در سال ۲۰۱۱، فیلم Final Destination در سال ۲۰۰۰ و دنبالهاش و Ghost Rider در سال ۲۰۰۷ و بسیاری دیگر. اگر این فیلمها را ندیدهاید که هیچ ولی اگر دیدهاید و لذت بردهاید کافی است آنها را گوگل کنید و ببینید که چه نقدهایی دریافت کردهاند.
البته لازم است به یک نکته کوتاه هم اشاره داشتهباشم که این مطلب هدف را بی ارزش نگاشتن نقد فیلمها نگذاشته است. اتفاقا در بسیاری از موارد یک نقد خوب و منصفانه میتواند رمزگشای پیچیدگیهای یک فیلم باشد. اما مهم این است که نظر خودمان قبل از خواندن نقد در مورد فیلم چیست؟ این موضوع که از فیلم لذت ببریم و متوجه شویم که منتقد، فیلم را کوبیدهاست نظرمان را تغییر ندهد. چون به هر حال تمام فیلمهای هالیوود مانند mulholland drive به خواندن نقدهای چند صفحهای برای فهمیدن منظور کارگردان نیاز ندارند.
سخن پایانی
فاکتورهای بسیار زیادی برای سنجش کیفیت یک فیلم وجود دارد که به عنوان یک مخاطب آماتور به هیچ وجه آنها را درک نخواهم کرد. منتقد پول میگیرد، نقد میکند، بلد است، چون کارش همین است. من صرفا پول میدهم (مفت دانلود میکنم، آن هم شبانه که مفتتر هم باشد) تا لذت ببرم. دلم نمیخواهد درگیر مسائل بسیار ریز فنی و تکنیکی شوم. میخواهم شب جمعه (به عنوان یک مجرد) از یک فیلم لذت ببرم. دوست ندارم موشکافیهای یک منتقد کارکشته، مانع دیدن فیلمی در ژانر مورد علاقهام شود یا مرا از دیدن بازیگر محبوبم باز دارد.
در آخر به عنوان موضوعی بی ربط تماشای فیلم بسیار زیبای Hell or High Water را به شما پیشنهاد میدهم.
نظرات
مقاله ی خیلی خوبی بود
به عنوان مثال خودم از فیلم های horns , lucy & final destination خیلی بیشتر لذت بردم تا فیلم های interstellar & birdman
مخصوصاً birdman که شخصاً فک میکنم فیلم خیلی کسل کننده ایی بود ، ولی بخاطر امتیازش ، خیلی ها ( با اینکه چیزی از فیلم نفهمیدن) کلّی به به چه چه میزدن .
حرف دلمو زدین!!!
مثلا فیلم تاریخ مجهول امریکا که نمره ۸٫۸ رو داره و فیلم بی نظیری هم هست ولی باهاش حال نکردم…ولی فیلم های دیسی به همون بدیه نمرش هست…اگه اهل کمیک باشید میدونید که سوپرمن با اونی که تو فیلمه زمین تا اسمون فرق داره و یا قضیه مارتا!!!!!
ممنون از مقاله تون
دقیقا سبک فیلم دیدن به هدف هر فرد برمیگرده
یه وقتایی هست به شخصه حوصله فکر کردن به فیلم و سبک کارگردانی و … ندارم یه فیلم نگاه میکنم که فقط وقت بگذره مثل همین بتمن در برابر سوپرمن که خداییش آشغال بود (یا اینکه کریستوفر نولان اینقد سطح توقع من رو از بتمن بالا برده که از این به بعد هر چی بتمن ببینم نظرم همینه) یا now you see me 2 که از بتمن هم بدتر بود
ولی یه زمانی هست که میخوام از دیدن فیلم و تک تک سکانس ها و بازی کردن بازیگرها و … لذت ببرم. مطمئنا تو این موقع فیلمایی نگاه میکنم که تحسین شده باشن و کار کارگردان های مورد علاقه ام باشن
هم نظر ما هم منتقد دوتاش مهمه
بدترین مقاله ای بود که تا حالا خوانده ام!! معلوم است که هدف از نوشتن این مقاله چیزی نیست جز بی ارزش کردن نظر منتقدان و نمرات وبگاه ها!
دلایلی که نوشتید بشدت بی ربط و پیش پا افتاده ای بودند. اصلا وحدت موضوعی نداشت! شما دقیقا چه چیزی میخواستین بگویید؟ به نظر منتقدان اهمیت بدهیم یا ندهیم؟ نظرشان مهم هستن یا نیستن؟ اشتباه میکنند(!) یا نمیکنند؟ مخاطبان آماتور بهتر میفهمن یا منتقدان سینمایی؟ فروش بالا و پرطرفدار بودن ملاک خوب بودن یک فیلم است یا محتوای آن؟ کسی که برای پول نقد می نویسد دلیل بر بی ارزش بودن آن نقد است؟
هدف سینما چیست؟ هنر؟ سرگرمی؟ ما صرفا فقط سرگرمی فیلم میبینیم یا دنبال فیلم مفهومی می گردیم؟ من به عنوان مخاطبی که به محتوای فیلم اهمیت میدهد، دنبال دیدگاهها منتقدان هستم، چون تقریبا نظرم مثل آنهاست. و آنهایی که به محتوای فیلم اهمیتی نمیدهند، دنبال نمره یا دیدگاهها منتقدان نیستن! پس این مطلب فقط جهت کوبیدن ما بود؟ و یا میخواستید راه آماتورگونه پیش بگیریم؟!
کسی که فقط محض سرگرمی فیلم می بیند، یک مخاطب معمولی است و به محتوای درون فیلم اهمیتی نمیدهد و اونیکه به محتوای فیلم توجه داره، یک مخاطب خاص است.
من تا الان فیلم in time را بیشتر از ۴ بار دیده ام. آخرین باری که دیدمش یک هفته پیش بود. هنوزم فیلم سرگرم کننده ای است برام اما محتوای فیلم به شدت ضعیفه که نیازی به گفتنش نیست.
شما فیلم in time را چند بار دیده اید و هنوز هم براتون لذتبخش است اما تا حالا شده این فیلم را موشکافی کنید؟ شخصیت پردازی این فیلم خوب بود یا بد؟ داستانش منطقی بود؟ روند روایتش چطوری بود؟ چه نظری درباره دکوپاژ و میزانسن دارید؟ دیالوگ ها با هدف نوشته شده اند یا نه؟ اتفاقات فیلم ارتباطی با دنیای واقعی داشت یا نه؟ در آخر که مهمترین عامل موفقیت یک فیلم است اینه که چه پیامی برای ما داشت؟ تا حالا شده لای فیلم را باز کنید و به درون آن نگاه بندازید؟
و در مورد فیلم های
جوخه انتحار و بتمن علیه سوپرمن، وارکرفت… چیزی نگم بهتره!!
مهم ترین بخش مطلب نتیجهگیری آن است که
خودتان جواب خودتان را دادید: شما یک مخاطب آماتور هستید نه یک منتقد یا نظریه پرداز سینما!! پس بهتر می بود بجای نوشتن مطلبی که موضوع ش را نمیدانید، لااقل کمی غذای غیرآماتوری میخوردین بعد می نوشتید!
امیدوارم بدون تایید منتشر بشه
این موضوع پیچیده ای است که با یک یا چند مطلب حل نمی شود. بهتون پیشنهاد می کنم کتاب هنر سینما بخونید. واقعا بدردتون میخوره.
بخاطر لحن صحبتم ببخشید!
مسئله نگاه منتقد و نگاه بینندهبا هم تفاوت اساسى داره. منتقد فیلم رو بر اساس معیارهاى هنرى و فنى امتیاز بندى مى کنه بیننده بر اساس نگاه شخصى. هیچکدام هم بد نیست. هر چند وقتى پاى ارزش هاى سینمایى و نکارشى یک فیلم وسط مى یاد معمولا نظر منتقد دقیقتر هست، اما یک روش خوب رو من توى دانشگاه از یکى از اساتید خوب، که در دوران جوانى در شوروى سابق سینما خوانده بود و سالها اونجا تدریس کرده یاد گرفتم که ممکنه به درد شما هم بخوره. البته استاد ما این نکات رو براى کمک به نوشتن به ما گفت ولى باهاش فیلم هم مى شه دید.
روش کار اینطور هست که یک لیست ده یا بیست تایوى از فیلمهاى محبوب خودتون در خفا تهیه کنید (نه بهترین فیلم هاى منتقدها، صداقت در این مرحله مهمه?) و بعد جلوى هرکدام دلیل اذت بردنتون از فیلم رو بنویسید. بعد ببینید اون دلایل توى خلاصه فیلمنامه کدام فیلم ها پیدا مى شه و همون ها رو براى دیدن انتخاب کنید. این روش، بهترین جدول ارزش گذارى براى پیدا کردن فیلم هاى مورد علاقه شخصى تون هست نه راتن تومیتوز و سایت اند ساوند. امتحان کنید، ضررى نداره?
مقاله عالی بود ، چیزی که خیلی دوست داشتم در موردش بنویسم ، که شما این کارو کردید .
به شخصه به عنوان کسی که علاقه زیادی به دنیای سرگرمی داره ( گیم ، فیلم ، سریل ، کمیک و … ) نظر هیچ موجود زنده ای به خصوص منتقدا برام هیچ ارزشی ، و هیچ تاثیری در دیدن فیلم یا انجام یک بازی نداره .
من از اون دسته افرادی هستم که همه ژانر ها رو میبینه ولی خب چندتارو بیشتر دوست داره ، و از لحاظ معیار هم ( فقط در قسمت فیلم ) اول به فروش یک فیلم نگاه میکنم ( فیلمی که پر فروش بوده ، تونسته مخاطب خودش رو راضی کنه . ) که شاید در یکی دو مورد از اون فیلم لذت کافی رو نبرم . دوم هم به بودجه ( به شخصه فیلم های پر خرج رو خیلی دوست دارم ) . و سوم نسبت فروش به بودجه .
از لحاظ ژانر بندی هم .. همه .. ولی علمی تخیلی ، فانتزی ، علمی فانتزی ، براساس کامیک و بر اساس گیم رو میتونم نام ببرم .
با تشکر
منتقدا چه کسی هستن؟
آیا آنها از فضا آمدند؟
خیر منتقدا ها خود ما هستیم !
فرق ما با منتقد حرفه ای سینما تو اینه که اون ها مطالعه میکنن و فیلم هارو از لحاظ هنری بودن دسته بندی میکنند ! و عیب ها و ایردات فیلم رو دقیق تر وفنی تر از ماها بیان میکنند !
اما حرفشون اصلا حجت نیست !( درسته تاثیر میزاره رو دیدن یا ندیدن فیلم !!)
چیزی که ما تو ایران خیلی روش مانور میدیم :/
همش بر اسا سلیقشون هست عینه ماها
خیلی ها میگن اینطور نیست ولی هست هر منتقد برای نقد از یه چارچوب ذهنی استفاده میکنه که کاملا سلیقه ای هست !
اما این اصلا مهم نیست !
مهم اینه ما چقدر درحال لذت بردن هستیم !
حالا میخواد اون فیلم بد ترین فیلم تاریخ باشه وقتی داریم لذت میبریم چرا خرابش کنیم !
و به نظرم یوزر اسکور خیلی ارزشمند تر نمره منتقدین هست !
چون کسایی هم که فیلمو میبینن از جنس خودمونن و برا تفریح میرن تماشا !
و کسی حق نداره بگه چه طور از فلان فیلم خوشت نمیاد چون نظر منتقداش خوب بوده !
یا مگه میشه کسی از فلان فیلم یا بازی بدش بیاد !
یا کسی که از این فیلم یا سریال یا بازی خوشش نیاد از سینما و گیم و… هیچی سرش نمیشه !
کسی حق نداره به سلیقه دیگری توهین کنه !
کاری که نمونه کوچکشو تو نقد فیلم فروشنده تو همین سایت دیدیم !
چه قدر دوستان فوحش دادن سواد سینمای منتقد رو زیر سوال بردن چه قذر تهمت زدن به ساندیس و اینا !
من خودم از رستگاری در شائوشنگ اصلا خوشم نمیاد و تو IMDB هم برم نمره کمی بهش میدم !
اما هیچ وقت اجازه اینو به خودم نمیدم که شروع کنم به توهین به کسای که نمره بالا دادان و منتقدین !
از اونر کسی هم حق نداره به من توهین کنه و بگه تو فلانی !
نمونه های دیگه ش تو گیمفا زیر پست اعلام گیم آوارد !
وقتی یه چیزی منتقدان میگن دلیل نمیشه همه باید لذت ببریم !
چیزی که ما عادت کردیم چون منتقد میگه حتما ماهم باید خوشمون بیاد و اگه خوشمون نیاد هیچ چیزی حالیمون نیست یا نوبیم :/
نمیگم نظر منتقد بی فایدست اما نظر اون باید به ما کمک کنه تو دیدن فیلم نه وادارمون کنه به دیدنش !
خوب این نکته رو داشته باش که منتقد فیلم رو براى تفریح نمى بینه. فیلم رو به عنوان هنر نقد مى کنه. در مورد تفریح بهترین ایده هم ن یوزر اسکور هست ولى دربقیه موارد متفاوته.
کاملا موافقم !
اما بنده هم به این نکته اشره کرده بودم :)
فرق ما با منتقد حرفه ای سینما تو اینه که اون ها مطالعه میکنن و فیلم هارو از لحاظ هنری بودن دسته بندی میکنند ! و عیب ها و ایردات فیلم رو دقیق تر وفنی تر از ماها بیان میکنند !
منتشر نمیکنید؟! ماشاءالله به انتقاد پذیریتون
منتشر شد.
در جواب شما:
هدف مقاله چیه؟ هدف مقاله خیلی روشنه. فقط کافیه بخونیدش. خوندن نقد یک فیلم قبل از دیدنش یا حداقل نگاه کردن به امتیازش به ذهنیت ما جهت میده. که به شخصه معتقدم درست نیست.
همه مثل شما یا خیلی از دوستان همینجا، نگاهشون به سینما حرفه ای نیست، به دنبال دکوپاژ یا میزانسن نیستن. آقای ایکس نمیدونه دکوپاژ چیه ، اهمیت هم نمیده…میخواد فیلم برای مدت دو ساعت سرگرمش کنه.
نظر منتقد بی ارزش نیست. دقیقا مثل همون قضیه چیپس و پفکه. اینکه فیلمی از ۱۰۰ نمره ۱۰ میگیره دلیل نمیشه ما از اون لذت نبریم. در حالی که حرف منتقد همینه. منتقد میگه فیلم ارزش یک ثانیه وقت شما رو نداره ولی از نظر من خیلی از فیلما که این نظر در موردشون صادر شده ارزش یک ثانیه رو دارن. مثال هم آوردم از اون فیلما. در ضمن قرار نیست هر فیلمی که میبینیم نمونه کامل Perfection باشه. اگه اینطور بود که باید سالی ۳ ۴ تا فیلم دید و بس. قرار نیست هر فیلمی به ما درس زندگی بده یا هدف والایی داشته باشه. بعضی فیلما از نقطه صفر شروع این قضیه رو روشن میکنن با خودشون و میگن هدف ما صرفا جذابیت هستش نه بیان داستان بدون نقص.
فیلمهای expendables رو نبینیم ؟ جوخه انتحار رو نبینیم ؟ بتمن و سوپرمن رو نبینیم ؟ چون منتقد میگه نبین.
کاملا با نظر شما موافقم ، من هم همینطور اصلا به این چیزای الکی دقت نمیکنم نمیدونم imdb و……… البته نظرات منتقدان مهم است چون بالاخره اونا با تجربه تر هستن و درس اونو مطالعه کردن ولی برای من مهم نیست که فیلم ۲۷٪ رای از منتقدان گرفته یا نمره ۴ از imdb من نظر خودم برام اهمیت داره و عشق و حالی که با فیلم یا اون سریال میکنم و خاطرات جالبی رقم میزنم 💃💪