توجه به وجه فنی و ساختاری سینمای مستند ضروری است

حمیدرضا مدقق روزنامه‌نگار، منتقد و سردبیر بخش فرهنگ و هنر شبکه خبر، درباره اهمیت سینمای مستند و جشنواره «سینما حقیقت» گفت:

اگر نخستین ساخته‌های سینمایی برادران لومیر را به عنوان پدیدآورندگان سینما حساب کنیم یا به کارهای ادیسون که به زعم برخی او آغازگر فیلمسازی است دقت کنیم متوجه می‌شویم که این کارها مستند هستند. در سینمای ایران نیز به همین شکل است اولین فیلم‌های برجای مانده از دوران قاجار فیلم‌های مستند محسوب می‌شوند. در هر حالتی این فیلم‌ها به میراث ایران و جهان تبدیل شده‌اند و سندهایی ماندگار از دوران خود هستند.

وی در ادامه بیان کرد:
مستند یعنی چیزی که واقعیت را ثبت و ضبط می‌کند و برای آیندگان به یادگار می‌گذارد. بخش زیادی از آنچه که راجع به فرهنگ، شرایط جغرافیایی، محیط زیست، آداب و رسوم، آیین‌ها، جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی کشورمان می‌دانیم مدیون فیلمسازان مستندی است که در دهه‌های گذشته و اگر دقیق‌تر بگویم از میرزا ابراهیم خان عکاس باشی به بعد و آنها را ثبت و ضبط کرده‌اند. طبعاً فیلم‌سازانی که هم‌اکنون در حوزه مستند در ایران فعال هستند همین کار را انجام می‌دهند.

این منتقد سینما تاکید کرد:
فیلم‌سازانی که شرایط کرونایی را ثبت و ضبط می‌کنند، میراثی را به جای می‌گذارند که دهه‌های بعد و آیندگان در سرزمین ایران بدانند کشور ما در دوران کرونا چگونه بوده و چه وضعیتی داشته است یا سایر فیلم‌سازانی که به مسائل محیط زیستی، بوم شناسی، قوم شناسی می‌پردازند هم به همین ترتیب.

مجری برنامه سینمایی «شهر فرنگ» درباره توجه به بخش‌های فنی آثار مستند گفت:
طبعاً نمی‌توان محتوا و فرم را از یکدیگر جدا کرد. شاید بسیاری از فیلم‌ها با نیت و انگیزه‌های خوب ساخته می‌شوند تا محتوایی ارزشمند و قوی را به ثبت برسانند اما به لحاظ فرم آسیب می‌بینند و به اثری کش‌دار تبدیل می‌شوند که ممکن است مخاطب بعد از چند دقیقه تحمل، آن را رها کند که در این صورت فیلمساز و سایر عوامل با وجود اینکه زحمت کشیده‌اند به هدف مدنظر نمی‌رسند چرا که فیلم از نظر فرم دچار مشکل است، ریتم خسته کننده است، موضوع را به خوبی بیان نمی‌کند، تدوینی شلخته یا فیلمبرداری ضعیفی دارد که همه این‌ها روی مقوله ارتباط مخاطب با اثر تاثیر می‌گذارد.

این منتقد ادامه داد:
محتوا و فرم بایستی در هم تنیده شوند تا اثر به یک نقطه مطلوب برسد و به اصطلاح مخاطب را جذب کند. این موضوع از زاویه‌ای دیگر هم مهم است. در حال حاضر فیلمبرداری، تصویر گرفتن و دوربین در دست داشتن تقریباً به امری ساده تبدیل شده است که همه حتی با گوشی‌های موبایل خود فیلم و تصویر می‌گیرند و کم‌کم می‌گویند با همین گوشی‌های موبایل فیلم هم می‌سازیم کما اینکه این اتفاق در سراسر دنیا هم افتاده است.

مدقق در پایان تاکید کرد:
توجه به حوزه فنی فیلم، نوعی تمایز قائل شدن بین آثاری است که باید حرفه‌ای ساخته شوند آن هم برای مخاطبان حرفه‌ای‌تر. بدین ترتیب بین آثار حرفه‌ای و آثاری که خیلی معمولی‌تر ساخته می‌شوند تمایز قائل می‌شویم. قصد ندارم بگویم آثاری که حرفه‌ای‌تر ساخته می‌شوند لزوماً بهتر هستند اما این اتفاق به نوعی پاسداشت سنت‌های قدیمی‌تر سینمایی است در زمانه‌ای که هر کس با در دست گرفتن گوشی همراه ادعا می‌کند فیلمساز است و از قضا ممکن است یکی دو فیلم و فیلمساز خوب هم از بین آنها درآید اما توجه به مسائل حوزه فنی سینما تاکیدی بر این است تا در قرن بیست و یکم صرف اینکه هرکس گوشی همراه در دست بگیرد و در خیابان راه بیفتد به معنای ساخت فیلم مستند نیست. ارج، قرب و اهمیت سینمای مستند به مراتب بهتر از برخی کارهای خیلی ضعیف آماتور است.

مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سازمان امور سینمایی کشور، چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» را به دبیری محمد حمیدی مقدم، از ۲۵ آذر تا ۲ دی‌ماه ۹۹ و با توجه به شیوع جهانی بیماری کووید ۱۹ به‌صورت مجازی و نمایش برخط (آنلاین) برگزار خواهد کرد.
منبع: